Topic: [kandidaat] Marion Pauw

[putyourHANSup!]

Hier kun je alles kwijt over schrijfster Marion Pauw!

[B&W]

In Wie is de Mol vond ik Marion leuk. Ben benieuwd of ze hier verder komt dan aflevering 1

[Sanmol]

Mocht er een tweede kans seizoen komen moet zij meedoen!

[Nieky]

Absoluut! Erg jammer dat ze weg moest. Maar geniaal dat ze het eten gejat heeft 

[JaccoS]

FANTASTISCH

[Nieky]

En dan vergeten we nog het rattenverhaal 

[PieterBasje]

Heel spijtig dat ze zo vroeg weg moet

[MollenvangR]

Ik heb echt met haar te doen  na WIDM, nu weer als eerste eruit. Ik vind het echt jammer. Ze was wel heerlijk gemeen met haar rattenverhaal en het stelen van het eten. Spijtig dat ze geen vrijbrief heeft gekregen

[Maarten20]

Ja wel triest dat ze zowel in Wie is de Mol als Expeditie Robinson de eerste afvaller is. Ik moet wel eerlijk zeggen dat ik me wel een beetje geërgerd heb aan haar gezeur de afgelopen aflevering, ik had ook het idee dat ze zichzelf nogal buiten de groep plaatste. In 1 van de andere kampen had ze inderdaad beter gepast. Geen sympathieke maar wel een hele sterke wraakactie van haar om het eten mee te nemen.

[B&W]

Twee keer als eerste eruit is wel zuur ja. Marion was mijns inziens de meest entertainende deelnemer tot nu toe, jammer dat ze de eerste afvaller is.

[JP1999]

Mega jammer dat ze inderdaad er weer als eerste uit ligt. Ze was veel in beeld in de aflevering dus het lag er wel dik bovenop dat ze eruit zou gaan. Ze zullen haar in de toekomst vast wel vragen voor een second-chance seizoen, we zien haar nog wel terug.

[Bodejos]

Maar ja, als ze daar dan óók weer als eerste weg moet......

[DRenziboy]

Curse of the First

[KD.]

Marion reflecteert in een essay in de Volkskrant op haar deelname aan Expeditie Robinson. Ze buigt zich over de vraag: wat maakte dat uitgerekend zij nu de pispaal was? En hoe verloopt het proces van uitsluiting in een groep?

ESSAY
Na haar ervaringen bij Expeditie Robinson wil Marion Pauw weten: hoe verloopt het proces van uitsluiting in een groep?
Toen ze meedeed aan Expeditie Robinson lag schrijver Marion Pauw niet lekker in de groep. Dat raakte haar behoorlijk. Bij thuiskomst besloot ze te onderzoeken waar het misging: wat maakte dat uitgerekend zij nu de pispaal was?

Marion Pauw - 1 juni 2023, 16:00

Het is warm. Silhouetten van palmbomen steken af tegen het licht van de halfvolle maan, het ruisen van de zee en de krekels doen een wedstrijdje om het hardst. Ik bevind me op een van de onbewoonde tropische eilanden van eilandengroep Langkawi in Maleisië, een geliefde bestemming voor pasgetrouwden. Maar dit voelt als allesbehalve een huwelijksreis. Volledig doorgedraaid lig ik op het zand, omringd door zes mensen die tot een paar dagen geleden onbekenden voor me waren. De sarong waarop ik normaal slaap is ingepikt door iemand wiens eigen doek nat is geworden, al ontkent diegene dat nu keihard. Ik durf er niet tegenin te gaan. Mijn positie in de groep is al uiterst precair en ik weet zeker dat een confrontatie het alleen maar erger zal maken.

Ik voel me stikeenzaam en buitengesloten, maar ik ben ook boos. Vooral op mijzelf. Mijn werk is nota bene het uitplotten van moorden en zie mij hier rondlopen als een bang hondje. Ik, een volwassen vrouw die honderden zelfhulpboeken heeft gelezen en zelfs een basisopleiding haptonomie heeft gevolgd. Ik heb altijd gedacht dat ik sociaal redelijk kon meedraaien, maar zie mij nu: de pispaal. De underdog. Hoe heeft dit zover kunnen komen?

Vorig jaar deed ik mee aan Expeditie Robinson, een realityprogramma bij RTL 4 waarin min of meer bekende deelnemers op een tropisch eiland worden gedropt en daar moeten zien te overleven met weinig middelen. Zo moeten ze zelf hutten bouwen en vis vangen. Tijdens het spel worden wedstrijdjes gespeeld tegen andere teams waarna het verliezende team telkens een kandidaat moet wegstemmen. In deze geïsoleerde omgeving vol stressfactoren is groepsdynamiek prachtig zichtbaar. Verbondjes worden gesloten, samenwerkingen werpen hun vruchten af, maar er is ook sprake van alfa’s en underdogs, van uitsluiting, verraad en verlies. Het programma is één groot sociaal experiment en niet voor niets volg ik het al jaren.

Hoge groepsdruk
Een tijdje na mijn terugkeer in Nederland, als ik het ergste heb verwerkt, doe ik wat schrijvers doen als hun iets rottigs overkomt: ik ga research doen naar groepsdynamiek en verwerk mijn nieuwe inzichten in een thriller. Wat ik wil weten is: hoe verloopt het proces van uitsluiting? Waarom overkomt dat de een, terwijl de ander moeiteloos zijn plek vindt in de groep? Vooral het boek Alles over pesten (2014) van socioloog en pedagoog Mieke van Stigt geeft inzicht. Daarin lees ik dat pesten en buitensluiten vooral voorkomt als er sprake is van hoge groepsdruk. Niet geheel verrassend scoort mijn Robinson-groep zeer hoog op alle ingrediënten: een horizontale groep waarin niemand duidelijk de leiding heeft, veel onzekere factoren, een hoge mate van stress, isolatie van de buitenwereld en een grote afhankelijkheid van elkaar. Wat er nog bij komt is dat het de bedoeling is om om de zoveel tijd iemand weg te stemmen. Ziedaar een situatie waarin het zelfs wenselijk is een zondebok te vinden.

Groepsdruk laat zich ook wel omschrijven als de druk die groepsleden ervaren om hun gedrag zodanig aan te passen dat het overeenkomt met het gedrag van de groep. Deze druk vertaalt zich in allerlei ongeschreven regels. Bijvoorbeeld: wij proberen elkaar altijd te helpen. Of: bij ons is het normaal om schuine moppen te tappen. Of: praten over emoties vinden wij gezeur. Grappig genoeg worden leden daarbij het meest beïnvloed door wat ze dénken dat de anderen denken. Het kan zomaar zo zijn dat de groepsleden individueel een ander verhaal vertellen dan wat ze in de groep laten zien. Roos Vonk, hoogleraar sociale psychologie, zegt: ‘We overschatten onze autonomie voortdurend en vergeten dat we sociale dieren zijn die op de sociale omgeving reageren. We conformeren ons continu aan elkaar om het gezellig te houden. Het is alleen wel de bedoeling dat dat onzichtbaar gebeurt. Want zodra mensen het gevoel hebben dat je niet jezelf bent, of te veel je best doet, vinden ze dat lelijk en strafbaar.’

Anders dan de anderen
Dag één op het eiland. We komen aan en alles is onduidelijk. De taken moeten worden verdeeld, de onderlinge verhoudingen uitgezocht en sommigen van ons hebben nog nooit eerder een voet in de natuur gezet. Ik merk meteen al dat ik nogal anders ben dan de anderen. Ze zijn allemaal jonger dan 34, een goed deel van hen ‘hangt’ met elkaar op Ibiza, heeft dezelfde vrienden of heeft met elkaar gewerkt. Niemand heeft mijn boeken gelezen en ze spreken allemaal een soort straattaal die ik niet helemaal begrijp. Ik voel meteen spanning. Hoe ga ik zorgen dat ik word geaccepteerd?

Zelf heb ik veel ervaring in tropische gebieden en ben ik redelijk handig. Ik heb dan ook het idee dat dit mijn kans is om me te onderscheiden. Ik begin meteen als een bezetene van alles tegelijkertijd te doen: ik sleep bamboestokken door het bos, ontrafel touwen, bouw een kampvuur en maak koekjes van het spaarzame meel dat we hebben gekregen. Daar gaat het al meteen fout. Van de zenuwen maak ik het deeg te nat en moet ik meer bloem gebruiken dan ik zou willen. Ook komt er wat zand in het deeg, omdat de pan vies is. Om mij heen gaat er ook van alles mis. Hutten storten in en dingen raken kwijt. Maar ik heb het idee dat mij alles zwaarder wordt aangerekend dan de anderen.

Ingewikkeld gedoe
Misschien moet ik eerst terug naar 1980. Ik ben 6 jaar oud, net geëmigreerd uit Tasmanië en ga voor het eerst naar de basisschool in Leeuwarden. Ik spreek de taal niet en heb geen idee waar ik in terecht ben gekomen. Maaarion, met een lange á noemt de juffrouw mij, terwijl tot kort daarvoor mijn naam op zijn Engels werd uitgesproken. Ik haat het, maar durf er niets van te zeggen. Niet alleen ben ik mijn naam kwijt, maar ook het roodgeblokte schooluniformpje dat ik en al mijn klasgenoten droegen. Opeens wordt kleding een ding. Je moet bepaalde merken dragen en de afdankertjes van mijn nichtje die ik draag zijn stom. Sowieso zijn veel dingen stom aan mij: mijn door mijn moeder scheefgeknipte pony, hoe ik loop, hoe ik praat. Het is een kleine klas, waar een duidelijke rangorde heerst. Wat ik voel is doodsangst. Want ik wil niet onderaan staan. Daarvoor zal ik me moeten aanpassen, maar op de een of andere manier lukt me dat nooit.

Wat ik me herinner is ingewikkeld gedoe over wie met wie speelt, geheimen die worden doorverteld of worden gecreëerd om iemand anders buiten te sluiten. Ook zijn er vechtpartijen, word ik soms opgewacht na school. Maar ik zie ook mezelf zitten achter de bosjes. Wachtend. Op iemand die ik te grazen wil nemen?

Alert op signalen
Op volwassen leeftijd blijf ik hypergevoelig voor groepsdynamiek. Ik ben zeer alert op wat zich in een groep afspeelt, hoe de lijnen lopen en wat de emoties zijn. Ik pik signalen van afwijzing veel sneller op dan iemand die geen negatieve ervaringen heeft met groepen dat doet. Door die signalen word ik onzeker en ga ik gespannen gedrag vertonen. Dit is ook vaak de reden waarom mensen die gepest werden in een nieuwe omgeving hetzelfde lot treffen. Bovendien hebben mensen die gepest zijn vaak een negatieve innerlijke criticus ontwikkeld die vindt dat ze het verdienen om buitengesloten te worden. Dit lijkt op een selffulfilling prophecy: je hebt een verwachting, deze verwachting stuurt onbewust je gedrag en daardoor komt de verwachting uit.

Zwakte bij een groepslid kan volgens Mieke van Stigt ook voor de andere groepsleden bedreigend zijn. Via ons lichaam zenden we constant signalen uit van hoe we over dingen denken, hoe zelfverzekerd we zijn of hoe angstig. In een veilige groep roept zwakte empathie op en troost. In een groep die zelf wordt bedreigd, zoals mijn groep in de Expeditie, kan zwakte een reden zijn om iemand te verstoten.

‘Team gezellig’
Dag twee. De verhoudingen in de groep beginnen zich beter af te tekenen. Er is een soort kerngroep van vier ontstaan. Ze zoeken elkaar op, gaan samen vissen, bouwen hutten, liggen samen te zonnen en voeren rondom het kampvuur het hoogste woord. Ze noemen zichzelf ‘team gezellig’, maar dat geldt maar voor een deel van het team. Voor de anderen is het moeilijk om aansluiting te vinden. Ik merk steeds vaker dat wanneer ik iets zeg, dat in het luchtledige oplost. Misschien negeren ze me bewust. Of horen ze me echt niet.

In plaats van dat ik achterover leun en ga mediteren, begin ik nog meer mijn best te doen. In een complete overdrive ren ik rond met bananenbladthee. Ik lijk wel zo’n moeder die telkens je kamer komt stofzuigen wanneer je net met je vrienden aan het chillen bent. Ik ben me ervan bewust dat mijn gedrag tegen me werkt, maar het lukt me bijna niet om te stoppen.

[KD.]

Vervolg:

Te veel spanning
Als iemand er niet bij hoort is de consensus van de groep vaak dat diegene het er zelf naar heeft gemaakt. Dat komt voor een deel doordat de normen van de groep meestal zodanig zijn geformuleerd dat ze in dienst staan van de sterksten. De (informele) leiders nemen zichzelf als uitgangspunt: om erbij te horen, moet je zijn zoals zij. Maar de oorzaak van het probleem ligt natuurlijk niet alleen maar bij het slachtoffer. Volgens Van Stigt is het zelfs andersom: ‘Ik zeg altijd: de hoge boom veroorzaakt de bliksem niet. Bliksem ontstaat omdat er te veel spanning is in het wolkengebied. Pesten begint met een groep waarin te veel spanning zit en daar wordt een slachtoffer bij gezocht. Vaak wordt dan een pestslachtoffer naar een weerbaarheidstraining gestuurd, terwijl in de pestende groep niet wordt ingegrepen. Dit is een bevestiging van het stigma: het lag inderdaad aan hem. Pesten los je op door een veilige groep te creëren waarin je samen leert problemen op te lossen, waarin je fouten mag maken en het weer goedmaakt. En daar is iedereen in de groep verantwoordelijk voor.’

Dag drie. We verliezen een proef. Dat verbaast me niets, want we werken voor geen meter samen. Dat kan ook niet als er zo’n onveilige sfeer heerst. Ik probeer erover te praten met verschillende leden van de groep, los van elkaar. Iedereen is tijdens deze gesprekken aardig en behulpzaam, misschien lig ik toch niet zo slecht als ik dacht. Iemand stelt voor dit met de hele groep te bespreken. Maar zodra ik dat doe, sta ik er opeens alleen voor. Niemand zegt iets. Mensen kijken naar de grond. Eén persoon voelt zich duidelijk aangevallen en reageert zelfs agressief. Later zeggen de anderen tegen me: ‘Je had dat nooit en plein public moeten doen.’

Er zal iemand moeten worden weggestemd. Ik merk aan alles dat er volop achter mijn rug wordt gepraat. Maar ook in mijn gezicht is de toon een stuk minder vriendelijk. Ik word een paar keer afgesnauwd waar iedereen bij is en niemand zegt er iets van. Dit gaat helemaal de verkeerde kant op. Ik heb keihard getraind voor de Expeditie. Geoefend met vuur maken, door bergen gerend, met zandzakken gesjouwd en uren op evenwichtsbalken gestaan. Maar het enige waar ik nog iets aan heb zijn de oxazepammetjes die ik in de zoom van mijn broek heb meegesmokkeld.

Negatieve beeldvorming
Als je zenuwstelsel overweldigd raakt en je met adrenaline wordt overspoeld, is het buitengewoon uitdagend om je natuurlijk te gedragen. En zoals Van Stigt zei: hoe meer spanning, hoe groter de kans op een blikseminslag. Ben je niet in staat de groep te verlaten of jezelf te reguleren, doe dan liever niets en trek je in jezelf terug.

Zonder medestanders is het binnen een bestaande dynamiek moeilijk om de negatieve beeldvorming over jou te doorbreken. Roos Vonk: ‘De drang erbij te horen en dus de neiging om jezelf te conformeren is sterk. Zo sterk dat we ons ook conformeren aan de overtuigingen van anderen over onszelf. Als iemand altijd tegen jou zegt dat je zo behulpzaam bent, zul je je daadwerkelijk behulpzamer opstellen. Dat werkt ook zo bij negatieve uitspraken. Als iemand jou steevast vertelt dat je lui bent, is de kans groot dat je dat gedrag gaat laten zien.’ Daarnaast bestaat er zoiets als een confirmation bias. Mensen interpreteren informatie zodanig dat het overeenkomt met hun bestaande ideeën. Dus als zij jou luidruchtig vinden, zullen ze de momenten waarop je dat ook daadwerkelijk bent beter onthouden dan momenten waarop je heel stil bent.

Dag vier. Ik weet zeker dat ik weggestemd ga worden. Het gekke is dat daarmee een last van mij afvalt: ik hoef niet meer mijn best te doen om te worden geaccepteerd. Nu ik niet meer bang ben, beginnen mijn hersenen weer te werken. Ik probeer nog een paar strategieën uit, maar het is al te laat. De groep kan niet wachten totdat ze weer ‘team gezellig’ kunnen zijn en dat lukt het beste zonder mij. Sommige teamleden komen naar me toe en zeggen dat ze het rot voor mij vinden. Ik voel dat ze het menen en waardeer dat. Toch blijft het een raar fenomeen dat de groep als geheel mij een heel ander gevoel geeft dan de mensen los van elkaar.

Zoete wraak
Vlak voordat we vertrekken, zeg ik dat ik nog iets ben vergeten. Ik ren naar de kist met de etensvoorraad en steel de ananas. We hebben heel weinig eten, dus ik weet zeker dat ze hier ontzettend van gaan balen. Maar het voelt goed om eindelijk weer wat controle te hebben. Om iets terug te kunnen doen. Door die ananas lukt het me om met opgeheven hoofd de Expeditie te verlaten.

Geen enkele expert die ik later spreek raadt aan om wraak te nemen. Sterker nog, je gepeste kind iets adviseren als ‘gewoon terugslaan’ maakt het probleem vaak alleen maar erger. Je geeft daarmee het slachtoffer het gevoel dat het probleem bij hem ligt: hij had anders moeten reageren. Tegen een slachtoffer kun je het beste zeggen: ‘Het ligt niet aan jou. Niemand heeft het recht om jou te pesten. Het is niet persoonlijk. Als ze jou niet pesten, zoeken ze iemand anders.’ Het tweede advies is: zoek de helpers. Ook al zijn ze verborgen en staan ze aan de rand, hoe meer je er vindt, hoe beter. Vrienden zijn een beschermende factor in onveilige groepen.

Wraak is niet de beste remedie. Toch stuit ik bij mijn research op een fenomeen dat reciprocal punishment heet. Volgens neurowetenschapper Margriet Sitskoorn wordt op het moment dat je wordt verstoten het pijnnetwerk in je hersenen actief. Dit kan zelfs als fysieke pijn aanvoelen. Op het moment dat je iemand straft, raakt de nucleus caudatus, een onderdeel van het beloningssysteem in de hersenen, sterker geprikkeld. Dit wekt een gevoel van bevrediging op. Dat laatste kan ik volmondig beamen. Daarnaast blijf ik boven alles een thrillerschrijver: ik mag graag een onverwachte twist geven aan een verhaal.

Verwerkingsproces
Na afloop van de Expeditie word ik geweldig opgevangen door een mental coach. Ze hoort zo’n beetje mijn hele levensverhaal aan en geeft me goede tips voor mijn verwerkingsproces. Evengoed zit ik de halve terugreis in het vliegtuig te janken. Thuis ben ik kwetsbaar. Ik voel dat als ik nu in mijn eentje achter mijn computer ga zitten, ik wellicht in een zwart gat terecht kom. Ik moet naar buiten, onder de mensen zijn. Maar niet in een situatie waarbij ik mezelf al te veel bloot hoef te geven.

Ik ga als barista werken bij een koffiekeet aan het IJ in Amsterdam. Ik leg koekjes op schoteltjes, geef water aan honden en geniet van ongedwongen contacten waarop geen enkele druk ligt. Mijn bazen van 27 en 28 zijn blij dat iemand de ochtendshifts wil draaien en ook mijn piepjonge collega’s geven me geen seconde het gevoel dat ik er niet bij hoor. Zie je wel, zo stom ben ik helemaal niet. Bovendien heb ik een fijne man en vrienden op wie ik kan terugvallen. Ik vind langzaam mezelf weer terug.

De hel, dat zijn de anderen, schreef Jean-Paul Sartre in 1944. Ik zal altijd iemand zijn die groepen spannend vindt, maar als het goed gaat, kan ik er ook enorm van genieten. Het gevoel van saamhorigheid als je met zijn allen op een festival staat, tijdens etentjes met vrienden waarbij de tranen over je wangen rollen van het lachen, of juist als je op je kwetsbaarst bent en je gesteund voelt door anderen. Kortom, momenten waarop je het gevoel hebt dat je er helemaal bij hoort én helemaal jezelf kunt zijn.

Ook is van veel sociologische experimenten bekend dat mensen elkaar juist hielpen en samenwerkten. Een goed voorbeeld is het experiment van de Mexicaanse antropoloog Santiago Genovés die in 1973 zes vrouwen en vijf mannen op een vlot zette om de Atlantische Oceaan over te steken. Zijn bedoeling was om onderzoek te doen naar agressie, geweld en seksuele aantrekkingskracht. Wat ontstond was een hechte groep die elkaar steunde door lief en leed.

Toxische dynamiek doorbreken
Mijn ervaring bij de Expeditie heeft me ook aan het denken gezet over mijn eigen rol in groepen waar ik er wél bij hoorde, waarin ik misschien zelfs een leidende rol speelde. Hoe veilig waren die groepen voor anderen? Wat waren de ongeschreven regels en wat gebeurde er met de mensen die daaraan niet konden voldoen? Ik heb de indruk dat pesten en buitensluiten niet per se bewust plaatsvindt. Omdat het meestal in groepsverband gebeurt, zien mensen het niet als hun individuele verantwoordelijkheid en al helemaal niet als ze geen toonaangevende rol spelen. Maar ook al doe je niet actief aan pestgedrag mee, als je je mond houdt, maak je net zo goed deel uit van de onweerswolk. Ook Roos Vonk zegt: ‘Als een omgeving agressie niet corrigeert, wordt het alleen maar groter.’ Een schadelijke dynamiek kan alleen worden doorbroken als mensen zich uitspreken. Als mensen opstaan en zeggen: ‘Ik vind dit niet oké.’ Ook helpt het al om naast het slachtoffer te gaan staan en zo non-verbaal duidelijk te maken dat die persoon niet alleen is.

Terug naar mijn lagereschooltijd. Ik weet niet goed of ik ben gepest of dat ik zelf pestte. Waarschijnlijk was het een combinatie van beide, wat vaak voorkomt. Als ik iets tegen mijn jongere zelf zou mogen zeggen, dan is het dit: probeer niet bij mensen te horen bij wie je niet hoort. Ga niet extra je best doen, maar leun een beetje achterover. Doe de dingen die je leuk vindt en waaruit je kracht put. En stop met dat krampachtige zoeken. Soms is het beter om gevonden te worden.

Van Marion Pauw verscheen deze week de thriller ‘Tijgerlelie’, over een vriendengroep met een schadelijke dynamiek.

Bron: De Volkskrant

[joligmolletje]

Mooi verhaal, herkenbaar maar ook sneu dat ze de expeditie zo heeft ervaren.

[Bodejos]

Brings back memories.