Dat doe je zelf.
(en voor degenen die daar moeite mee hebben heeft de staat een aantal spelregels opgesteld)
Ik denk dat voor een (groot) deel de groep waartoe je behoort bepaalt wat wel en niet mag, de spelregels(wetten) vormen daar min of meer een onderdeel van.
Die spelregels zijn een voorwaarde voor het funktioneren van een samenleving.
Dus moeten er spelregels ontstaan. Welke spelregels er ontstaan is sterk afhankelijk van de samenstelling van de groep. Daarnaast zijn deze spelregels niet statisch maar continu aan verandering onderhevig als de omstandigheden veranderen.
Spelregels zijn dus ook het produkt van de samenleving. Hoewel een groep(binnen de grotere groep) kan beslissen af te wijken van deze regels, met alle gevolgen vandien.
Of en in hoeverre mensen daarnaast zelf bepalen wat wel en niet mag is nog maar de vraag.
Dat laatste hoop ik altijd wel.
(Hiermee bedoel ik dat mensen ,binnen de grenzen van de wet, zelf
verantwoordelijkheid nemen en zelf een afweging maken.)