Het risico nemend dat ik m'n positie van betweter versterk:
Het is incorrect te denken dat we slechts visuele informatie aangeboden krijgen - in plaats daarvan is er een uitgebreid systeem van interpretatie. De wereld is immers 3d terwijl er slechts 2d-informatie op het netvlies valt. Hierdoor moet hier betekenis aan worden gegeven door middel van verschillende trucs, waaronder 'wetten' als gelijkheid, nabijheid en continuiteit.
Dit geval illustreert hoe onze perceptie door die aannames soms incorrect kan zijn. De informatie komt binnen dat ze een gelijke helderheid bevatten. Daarna wordt de informatie verwerkt - de omliggende velden zijn donkerder wat een contrasterend effect teweeg brengt. Hierdoor wordt het veld als lichter ervaren. Dit effect wordt nog eens versterkt doordat de cilinder een schaduw werpt.
Anders verwoord zegt de verwerking van de informatie 'de binnenkomende informatie zegt wel dat de twee velden gelijk zijn qua donkerheid, maar op de ene staat een schaduw. Schaduws maken dingen altijd donkerder, dus in het echt is het beschaduwde veld lichter.'
Ondanks dat je het nodeloos ingewikkeld omschrijft zit er een kern van waarheid in je verhaal, ik zeg nadrukkelijk kern omdat je verhaal in het geval van het bovenstaande filmpje niet zoveel hout snijdt. Je ziet overduidelijk dat er twee lichtbronnen worden gebruikt: één om het effect van schaduw in minimale mate te creëren (show-effect) en de ander is er waarschijnlijk om te verhullen dat bijna alle vakjes kleine kleurverschillen hebben die voor ons nauwelijks waarneembaar zijn. Op het moment dat de vrouw haar arm in het schaduwgedeelte steekt blijft de arm dan ook verlicht. Wanneer je de lichtbron die de cilinder beschijnt weghaalt zul je vermoedelijk nog steeds een illusie van schaduw zien op het bord vanwege de subtiele kleurvariaties. De kleurvariaties worden in dit geval dus niet alleen door de (minimale) schaduw veroorzaakt maar zitten hoogstwaarschijnlijk ook verwerkt in het bord.
Deze lezing wordt min of meer bevestigd op het moment dat de vrouw het vakje verplaatst. Indien het effect werkelijk door de schaduw gecreëerd werd zou vakje B buiten het schaduwgebied niet langer precies dezelfde kleur hebben als vakje A. Het kan immers niet zo zijn dat de vakjes dezelfde kleur hebben wanneer er één in het schaduwgebied ligt en de ander erbuiten én tevens wanneer beiden buiten het schaduwgebied liggen. Bij het traditionele dambord van Adelson is er sprake van twee verschillende vakjes die enkel dezelfde kleur krijgen omdat de schaduw ervoor zorgt dat zowel de donker- als de lichtgekleurde vakjes nog donkerder worden. Waarbij het resultaat is dat de kleur van het donkere vakje in het licht en het lichte vakje in de schaduw overeenkomen. Bij die versie kunnen we echter niet het vakje uit de schaduw halen, we kunnen enkel het vakje inclusief de schaduw kopiëren om te aanschouwen dat ze dezelfde kleur hebben. Als de schaduw niet langer van toepassing was had vakje B een andere kleur en zou het dus niet langer precies dezelfde kleur hebben als vakje A.
Conclusie: het youtube filmpje is een verbastering van het oorspronkelijke dambord van Adelson dat jij beschrijft.
